Quốc vương là nguyên thủ quốc gia suốt đời hoặc cho đến khi thoái vị, và do đó là nguyên thủ quốc gia của chế độ quân chủ. Một quốc vương có thể thực thi thẩm quyền và quyền lực cao nhất trong nhà nước, hoặc những người khác có thể sử dụng quyền lực đó thay mặt cho quốc vương. Thông thường, một quốc vương hoặc là người thừa kế quyền hợp pháp để thực hiện các quyền chủ quyền của nhà nước (thường được gọi là ngai vàng hoặc vương miện) hoặc được lựa chọn theo một quy trình đã được thiết lập từ một gia đình hoặc nhóm đủ điều kiện để trở thành quốc vương của quốc gia. Ngoài ra, một cá nhân có thể tự xưng là quốc vương, điều này có thể được ủng hộ và hợp pháp hóa thông qua sự tung hô, quyền chinh phục hoặc sự kết hợp của các phương tiện.

Nếu một đứa trẻ lên ngôi quốc vương, thì một nhiếp chính thường được bổ nhiệm để cai trị cho đến khi quốc vương đủ tuổi trưởng thành cần thiết để cai trị. Quyền lực thực tế của các quốc vương khác nhau giữa các chế độ quân chủ này với chế độ quân chủ khác và trong các thời đại khác nhau; ở một thái cực, họ có thể là những kẻ chuyên quyền (chế độ quân chủ tuyệt đối) nắm giữ chủ quyền thực sự; mặt khác, họ có thể là những nguyên thủ quốc gia mang tính nghi lễ, những người thực hiện rất ít hoặc không có quyền lực trực tiếp hoặc chỉ có quyền hạn dự trữ, với quyền lực thực tế được trao cho quốc hội hoặc cơ quan khác (chế độ quân chủ lập hiến).

Một quốc vương có thể trị vì đồng thời ở nhiều chế độ quân chủ. Ví dụ, 15 vương quốc thuộc Khối thịnh vượng chung đều là các quốc gia có chủ quyền riêng biệt, nhưng chia sẻ cùng một quốc vương thông qua liên minh cá nhân.